Vườn Quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng là nơi lưu giữ những vẻ đẹp hoang sơ của sông núi, hệ thống hang động huyền ảo, những di tích linh thiêng về đất và người Quảng Bình. Bên cạnh đó, nơi đây còn là một mảnh đất di sản nổi tiếng bởi nền ẩm thực độc đáo, hấp dẫn. Từ bàn tay chân chất của người dân nơi đây đã làm nên những món ăn đặc sản Phong Nha Kẻ Bàng mộc mạc, nghĩa tình. Mỗi mùa lại có những sản vật, những món ăn riêng, làm nên một dư vị ẩm thực rất riêng, tạo nên dấu ấn và phong cách mới lạ cho vùng đất thân thương này.
1. Cá Trắm sông Son
Sông Son nổi tiếng có nước trong xanh nhìn thấy đáy, nước chảy ra từ hang động đá vôi nên rất sạch, tinh khiết và không bị ô nhiễm. Cá Trắm nuôi trên sông Son luôn có thịt thơm, ngon và rất giàu dinh dưỡng bởi cá thường được nuôi trong lồng thả trên sông và được cho ăn các loại rong tảo, phù du lấy từ lòng sông, không có bất kỳ loại thức ăn tăng trưởng nào. Cũng từ đó, thịt cá Trắm đã trở thành thương phẩm, mang thương hiệu đặc sản Phong Nha Kẻ Bàng.
Từ thịt cá Trắm, người dân ở đây đã linh hoạt, sáng tạo để chế biến ra nhiều món ăn ngon, bổ dưỡng và mang lại nét độc đáo trong nền ẩm thực tại Phong Nha Kẻ Bàng. Du khách đến đây có thể thưởng thức các món ăn từ loài cá này tại bất kỳ nhà hàng hay quán ăn nào, từ cháo cá, lẩu cá đến cá nướng riềng mẻ, cá hấp tiêu chanh, cá um măng chua, cá sốt chanh dây, cá kho sa nhân… cực kỳ độc đáo, hấp dẫn và bắt mắt.
Cháo canh cá Trắm
Nếu như ở Đồng Hới có đặc sản cháo canh cá lóc thơm ngon, thì ở Phong Nha cũng có món cháo canh cá Trắm cũng độc đáo, lạ miệng không kém. Là một món ăn đặc sản Phong Nha – Kẻ Bàng, cháo canh cá Trắm luôn mang một phong cách ẩm thực rất riêng, vô cùng đặc biệt từ cách chế biến, hương vị cho đến cách thưởng thức.
Cá Trắm ở đây được cắt từng khúc sau khi luộc chín, không qua chiên xào nên còn giữ được vị ngọt thanh của cá. Ăn kèm với cháo canh là một đĩa rau sống tươi xanh, thanh mát. Đến Phong Nha Quảng Bình, thưởng thức một bát cháo bánh canh cá Trắm thơm ngon, rồi ngắm nhìn cảnh sắc thiên nhiên ở đây thì còn gì bằng
Chả cá Trắm
Bên cạnh đó, một món ăn mới được ra đời gần đây từ cá Trắm, rất nhanh chóng đã trở thành một trong những món ăn đặc sản tại Phong Nha, đó chính là chả cá Trắm. Chả cá vừa có vị bùi, vừa dai ngon ngọt thịt rất đặc trưng khiến nhiều người không cưỡng lại được. Thực khách có thể ăn chả cá Trắm với bún khô và các loại rau thơm như ngò rí, ngò gai, rau diếp cá, cải cay… hoặc các món như cơm chiên chả cá Trắm, bún chả cá Trắm, tất cả đều có hương vị thơm ngon, ngọt thanh đặc trưng của loài cá đặc sản sông Son này.
2. Cá bống kho nghệ
Nếu đến Quảng Bình vào mùa nước đục, bạn sẽ có cơ hội thưởng thức một món ăn đặc sản Phong Nha Kẻ Bàng vô cùng dân dã – Cá bống kho nghệ. Khi nào màu nước sông Son chuyển sang màu đục là biết rằng đã đến mùa cá bống.
Chỉ với một mớ cá bống tươi, một ít nghệ và vị cay cay của ớt hòa cùng với các loại gia vị sẽ làm cho thực khách say mê mãi cái hương vị đầm ấm, dân dã này. Đây không chỉ là một món ăn đặc sản ở Phong Nha mà còn là món ăn của tuổi thơ, đầy ắp hồn quê của mỗi người dân Quảng Bình.
3. Cá diếc kho rục
Cá diếc là loài cá quen thuộc, được dùng trong các bữa ăn của người Việt từ xưa đến nay và nhất là cá diếc tại sông Son, thịt cá còn có hương vị thơm ngon và ngọt thanh đặc trưng hơn nữa. Từ một loài sản vật dân dã, cá diếc đã dần trở thành một loại đặc sản Phong Nha Kẻ Bàng với những món ăn bổ dưỡng, được nhiều du khách yêu thích.
Trong ẩm thực Phong Nha Kẻ Bàng, cá diếc được kho rục với nhiều nguyên liệu đa dạng khác nhau như khế chua, riềng, dưa, tương, nước dừa, thịt ba chỉ… tùy theo sở thích và khẩu vị của mỗi người. Không những mang đến những bữa ăn ngon lành mà cá diếc khi kết hợp với các vị thuốc bắc còn có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe như hỗ trợ tiêu hóa, giảm ho, trị bệnh về gan… Chính vì thế, không có gì bất ngờ khi các món ngon từ cá diếc ngày nay đã trở thành một trong những món ăn đặc sản Phong Nha Kẻ Bàng nói riêng và là đặc sản Quảng Bình nói chung làm say lòng bao thực khách.
4. Dưa môn muối Phong Nha
Dưa môn muối là một món ăn dân dã, gắn liền với tuổi thơ của người dân Quảng Bình, ngày nay đã trở thành loại đặc sản Phong Nha Kẻ Bàng được rất nhiều người yêu thích. Món dưa này được làm từ cây môn tăm ở Phong Nha. Từng khúc môn được ủ trong nước muối cùng với tỏi, hành khô, riềng. Sau 2 – 3 ngày, dưa môn ngả vàng, giòn rộm là đã có thể dùng được.
Loại đặc sản Phong Nha Kẻ Bàng này được người dân ở đây chế biến thành nhiều món ăn độc đáo khác nhau. Đơn giản nhất là xào với dầu mỡ, tỏi đập dập hay các loại cá đồng, thịt ba chỉ để ăn vào mùa đông. Còn vào mùa nắng thì dưa môn thường được sử dụng để nấu canh chua với cá. Từng miếng dưa môn giòn rộm, dai ngon, rất kích thích vị giác, tạo nên một phong cách rất riêng trong văn hóa ẩm thực của người dân Phong Nha, Quang
5. Ốc ruốc
Ốc ruốc được ví như một món quà quý giá mà thiên nhiên đã ưu ái ban tặng cho vùng đất Quảng Bình. Những con ốc nhỏ xíu như chiếc khuy cài áo nhưng lại là một trong những món ăn đặc sắc của người dân Quảng Bình nói chung, và là đặc sản của Phong Nha Kẻ Bàng nói riêng mà bạn nhất định phải thử khi đến đây.
Nếu chọn hình thức du lịch phượt Phong Nha Kẻ Bàng vào khoảng tháng 3, tháng 4 cho đến tháng 7 hàng năm thì bạn sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh người dân đi cào ốc ruốc vô cùng nhộn nhịp. Khi đó, mùa ốc ruốc lại bắt đầu rộn ràng, người bán cũng nhiều mà người mua cũng không ít, vì thế du khách có thể dễ dàng mua loại đặc sản Phong Nha này ở khắp mọi nơi, từ vỉa hè cho đến các chợ lớn nhỏ tại Quảng Bình.
Khi ốc được cào mang về nhà, người dân sẽ phải rửa đi rửa lại nhiều lần bằng nước biển hoặc nước vo gạo rồi tiếp tục ngâm ốc với nước biển trong vòng 24 tiếng đồng hồ thì khi ấy mới sạch hết cát. Sau đó, người ta mới có thể thoải mái chế biến những món ngon từ những chú ốc ruốc bé bé, xinh xinh này, phổ biến nhất vẫn là món ốc ruốc luộc và ốc ruốc xào cay. Thịt ốc ruốc tuy bé tẹo nhưng qua chế biến có vị cay cay, mằn mặn, nhất là phần đuôi ốc, tất cả tạo nên một món ăn độc đáo trong ẩm thực Phong Nha Kẻ Bàng, khiến thực khách say mê mãi cái vị ngon ngọt, béo bùi, cay thơm của món ăn này.
6. Mật ong Phong Nha
Quảng Bình không chỉ có đặc sản mật ong ở Tuyên Hóa mà ở núi rừng Phong Nha cũng có loại sản vật quý giá này. Mật ong rừng là một sản phẩm đặc sản Phong Nha – Kẻ Bàng được người dân bản địa khai thác từ rừng nguyên sinh, đảm bảo nguyên chất 100%.
Mật ong rừng ở Phong Nha là một món quà được thiên nhiên ưu ái ban tặng cho vùng đất huyền bí này. Từng giọt mật được vắt ra từ tổ sáp, chứa trọn những dưỡng chất tốt cho sức khỏe và sắc đẹp, nên đây là một trong những loại đặc sản ở Phong Nha được nhiều du khách lựa chọn để mua về sử dụng, hoặc làm món quà sức khỏe cũng vô cùng ý nghĩa và sâu sắc.
7. Dầu lạc, dầu mè đen Phong Nha
Trong thời buổi thị trường xuất hiện nhiều mặt hàng chứa hóa chất độc hại cho sức khỏe người tiêu dùng, thì dầu lạc nguyên chất – một loại đặc sản của Phong Nha được nhiều du khách tin tưởng lựa chọn. Đây là một sản phẩm được sản xuất trên dây chuyền tiên tiến, khép kín, đảm bảo nguyên chất và giữ được những chất dinh dưỡng tự nhiên tốt cho sức khỏe.
Ngoài dầu lạc, còn có sản phẩm dầu mè đen nguyên chất ép lạnh rất tốt cho những người bị bệnh về tiêu hoá, có khối u, hoặc những người bị chỉ định hạn chế dầu mỡ. Do các chất trong mè đen dễ được hấp thụ, không làm cơ thể “mệt” như các loại dầu khác.
Dầu lạc và dầu mè đen đều là những sản phẩm mang thương hiệu đặc sản Phong Nha Kẻ Bàng, chúng đều chứa hàm lượng dinh dưỡng rất cao, không sử dụng chất làm màu, phụ gia và hoàn toàn là một loại dầu thực vật đúng nghĩa an toàn cho sức khỏe. Chính vì thế, đây cũng là loại đặc sản Quảng Bình mua về làm quà vô cùng ý nghĩa, dành tặng bạn bè và những người thân yêu.
8. Gà nướng chấm muối cheo
Trong chuyến hành trình thưởng thức các món ăn đặc sản Phong Nha – Kẻ Bàng, du khách có thể dễ dàng bắt gặp món gà nướng trong bất kỳ nhà hàng, quán ăn nào. Không hiểu từ khi nào, gà nướng chấm với đặc sản muối cheo của người dân Phong Nha trở thành món mời khách đến với xứ hang động, làm no bụng người phương xa sau những hành trình mạo hiểm núi rừng.
Loại gà được chọn là gà thả đồi, bé nhưng chắc thịt, khi ăn đọng lại vị bùi. Muốn gà vừa chín tới nhưng vẫn giữ được độ dai, độ ngọt thì người nướng cũng cần có kinh nghiệm và kỹ thuật riêng. Gà được nướng trên bếp củi, không tẩm thêm gia vị gì, quan trọng là phải canh lửa cẩn thận, bởi chỉ cần quá tay một chút là sẽ bị khét, ăn mất hoàn toàn vị ngon.
Bên cạnh đó, làm muối cheo cũng là một công đoạn vô cùng quan trọng, là một nét độc đáo trong nền ẩm thực Phong Nha – Kẻ Bàng. Cheo là món muối chấm theo cách gọi của người dân địa phương, thường được làm từ húng quế, lá chanh, lá lội, muối và ớt xanh, hoặc có thể giã cùng cá nướng và lá ngò gai.
Sau khi nướng xong, gà được bày lên mẹt với xôi và một số đặc sản khác ở Phong Nha – Kẻ Bàng như cá sông và thịt heo nướng. Khi thưởng thức, thực khách sẽ cảm nhận được sự dai ngon của miếng da gà vàng rộm, thịt gà mềm ngọt chấm cùng với muối cheo có vị thơm, cay làm bùng thêm hương vị đặc trưng cho món ăn độc đáo này.
Về vùng đất của di sản, du khách sẽ được trải nghiệm phong cảnh thiên nhiên huyền bí, hoang sơ và lắng lòng với những di tích truyền thống linh thiêng tại đây. Bên cạnh đó, bạn còn được hòa mình vào không gian văn hóa ẩm thực của người dân địa phương với những món ăn đặc sản Phong Nha Kẻ Bàng vô cùng mới lạ, độc đáo, làm nồng ấm tâm hồn. Không cao lương, mỹ vị nhưng dưới đôi bàn tay khéo léo của người Quảng Bình, những sản vật bình dị, dân dã lại có sức hút lạ thường, thôi thúc bước chân của du khách đến với mảnh đất hiếu khách và nghĩa tình này.
