Minh Hóa là một huyện miền núi nằm ở phía Tây Bắc Quảng Bình. Nơi đây khoác lên mình một vẻ đẹp hoang sơ, kỳ vĩ đan xen với những giá trị văn hóa truyền thống, lịch sử lâu đời. Vùng đất này là nơi sinh sống của đồng bào các dân tộc thiểu số với nhiều nét văn hóa khác nhau tạo nên sự độc đáo, đặc trưng, hấp dẫn du khách. Chính vì thế, ẩm thực Minh Hóa cũng trở nên đa dạng, phong phú và mang một nét rất riêng mà không nơi nào có được. Hãy cùng điểm qua những đặc sản Minh Hóa nổi tiếng, độc đáo từ núi rừng khe suối nơi đây.
1. Cơm bồi
Cơm bồi nổi tiếng với sự thơm ngon, dẻo và bùi, trở thành món đặc sản Minh Hóa độc đáo mà chỉ nơi này có được. Nếu ai đã từng đến địa điểm du lịch Quảng Bình này mà chưa được thưởng thức món ăn hấp dẫn trên thì quả là đáng tiếc.
Người Minh Hóa khéo léo chế biến món cơm bồi này từ những nguyên liệu sẵn có ở núi rừng như hạt ngô, hạt gạo và cả củ sắn tươi. Công đoạn để làm ra cơm bồi rất được chú trọng từ lúc chọn ngô và gạo đem ngâm với nước sôi, sau đó vớt ra giã lấy bột. Nếu có củ sắn thì làm sạch vỏ, đem giã và trộn cùng với hỗn hợp trên. Tiếp đó trộn kỹ với nước, đánh tơi rồi bỏ vào nghè hông và đun trong một giờ là cơm chín.
Món bồi thường được ăn kèm với ốc đực ở khe suối và cà lào trên rừng. Sự kết hợp độc đáo, ngon miệng này đã tạo nên sức hấp dẫn lạ kỳ cho món ăn, một nét rất riêng của đặc sản Minh Hóa Quảng Bình và cũng là minh chứng cho những thành quả lao động sáng tạo của người Minh Hóa.
2. Ốc đực
Ốc khe Minh Hóa thường sống trong các khe núi có nước trong, sạch vì thế thịt ốc có vị ngọt thanh và là một loại đặc sản núi rừng không thể thiếu trong nền ẩm thực của người dân địa phương.
Ốc sau khi bắt về sẽ được ngâm trong nước vo gạo từ 1 đến 2 ngày để loại hết chất bẩn từ trong mình đến ngoài vỏ ốc. Ốc đực có thể linh hoạt chế biến ra nhiều món ăn khác nhau nhưng phổ biến nhất vẫn là món ốc luộc. Sau khi luộc chín ốc dùng gai bưởi khều thịt ốc và chấm với muối lá chanh, muối ớt để cảm nhận trọn vẹn vị tươi ngon, thơm ngát của loại đặc sản Minh Hóa này. Nước luộc ốc có vị ngọt tự nhiên được tận dụng làm súp hoặc nấu canh thích hợp trong mùa nắng nóng.
Khi kết hợp với cơm bồi như đã nêu ở trên thì ốc đực trở thành món ốc bồi, ăn cùng với cà lào sẽ tạo nên một hương vị trọn vẹn, đậm đà bản sắc của núi rừng, của thiên nhiên hùng vĩ mà không có nơi đâu có được.
3. Rau dớn
Rau dớn là một loại rau rừng thuộc họ dương xỉ, mọc hoang dại ở bìa rừng khe suối và những nơi có độ ẩm cao. Đối với người dân Minh Hóa, loại đặc sản núi rừng này không chỉ mang giá trị nhân văn truyền thống mà còn có nhiều công dụng rất tốt cho sức khỏe. Rau dớn được xem như một loại thảo mộc tự nhiên có tác dụng chữa một số bệnh thông thường như cảm, ho, viêm họng, táo bón, lợi tiểu nên chúng rất có giá trị trong y học.
Vì không thể trồng được nên loại đặc sản của người Minh Hóa vẫn mang mùi vị tự nhiên, là món quà mà thiên nhiên đã ưu ái ban tặng cho người dân huyện núi. Rau dớn có thể được chế biến thành nhiều món như nấu canh, xào thịt hoặc làm nộm. Có thể đây là món đặc sản Minh Hóa giản dị, mộc mạc nhất nhưng lại đậm đà giá trị văn hóa truyền thống, nhân văn nhất của người dân địa phương.
4. Canh trứng kiến nấu lá bún
Du khách đến với Quảng Bình không chỉ để chiêm ngưỡng vẻ đẹp hoang sơ của hệ thống hang động Phong Nha – Kẻ Bàng, trong đó, hang động được phát hiện gần đây nhất là hang Sơn Đoòng, mà còn để hòa mình vào không khí của núi rừng dịp lễ hội Rằm tháng ba hàng năm ở Minh Hóa. Trong dịp này, người dân sẽ trưng bày các món đặc sản núi rừng của dân tộc mình, trong đó canh trứng kiến lá bún có lẽ là món ăn độc lạ, mang nét riêng và hấp dẫn du khách nhất.
Canh kiến được chế biến từ trứng của loài kiến đen, kiến vàng thường thấy vào mùa xuân. Người dân mang về đãi sạch và nấu với lá cây bún. Bún là loài cây dại, chỉ ra lá non vào khoảng các tháng mùa xuân. Công đoạn công phu nhất là ủ chua lá bún. Khi chum ủ lá bún chuyển từ màu xanh sang màu vàng mơ, dậy mùi thơm là có thể mang ra nấu chung với trứng kiến. Khi thưởng thức món đặc sản này phải thư thả, nếm từng chút một mới cảm nhận được vị béo ngậy của trứng kiến, vị chua thanh của lá bún và mang đậm hương vị của núi rừng.
Có thể nói, canh trứng kiến nấu lá bún là một món đặc sản Minh Hóa mang tính biểu tượng, đậm đà bản sắc văn hóa ẩm thực miền núi, đem lại nỗi vấn vương, một cảm giác khó quên cho du khách khi đã từng đặt chân đến nơi đây.
5. Cá mát nướng
Dù bạn đi du lịch Quảng Bình tự túc hay đi theo đoàn thì cũng đừng nên bỏ qua món cá mát nướng đến từ khe suối của vùng đất Minh Hóa. Đây là một trong số những món ăn truyền thống của người Bru – Vân Kiều – đồng bào dân tộc sinh sống tại Minh Hóa. Cá mát là đặc sản của núi rừng, là loài cá có thịt thơm ngon, ít xương và có vị béo ngậy đặc trưng. Nó có tác dụng lợi sữa, tốt cho tim mạch, người già lẫn người béo phì đều có thể thưởng thức được vì cá mát vô cùng lành tính, lại sống ở các khe suối có nước sạch nên mang hương vị thanh mát vốn có của tự nhiên.
Cá mát có thể được chế biến thành nhiều món ăn như kho, rán, nấu canh nhưng đặc sắc nhất vẫn là món cá mát nướng. Người dân Minh Hóa chọn loại cá suối tươi sống khoảng 0,5 kg trở lên, sau đó sơ chế và ướp gia vị cho thịt cá thêm đậm đà hương vị. Tiếp đó, người ta xoa một lớp bột riềng và thính gạo lên vỏ cá rồi kẹp vào gắp nướng. Để món đặc sản Minh Hóa này được thơm ngon và mang hương vị đặc trưng nhất thì phải nướng trên cây củi gỗ núi đá, kiên trì hơ cho cá chín dần đến khi cá tỏa ra mùi thơm và vàng đều là có thể thưởng thức.
Thực khách khi đã ăn một lần thì sẽ nhớ mãi, sẽ lưu luyến không quên hương vị thơm ngon và chất chứa hồn quê dân dã, mộc mạc của loại đặc sản Quảng Bình này.
6. Tằm lá sắn
Hình dáng bên ngoài của tằm lá sắn giống như một con sâu khổng lồ, đây là loại đặc sản rất độc đáo ở Minh Hóa Quảng Bình. Đối với những ai chưa từng ăn côn trùng hay nhộng thì đây quả là một trải nghiệm đáng nhớ. Tuy vẻ ngoài dễ gây ra cảm giác sợ hãi nhưng đây lại là một món đặc sản Minh Hóa rất ngon lại còn bổ dưỡng.
Trong con tằm có giá trị dinh dưỡng rất cao, hoàn toàn đảm bảo vệ sinh vì nó được nuôi bằng lá sắn sạch, được chế biến kỹ nên thực khách có thể yên tâm thưởng thức món đặc sản núi rừng lạ miệng này. Là một trong những món đặc sản của người Quảng Bình được nhiều thực khách ưa chuộng, vì thế người dân nơi đây khéo léo biến tấu tằm thành nhiều món để phục vụ du khách nhưng vẫn đảm bảo hương vị thơm ngon, đậm đà bản sắc núi rừng.
7. Nhộng ong
Minh Hóa có địa hình chủ yếu là núi rừng nên nơi đây có rất nhiều loài ong rừng làm tổ, phổ biến là 3 loại: ong bầu, ong chành và ong vò vẽ. Tuy nhiên, không giống với Tuyên Hóa săn ong lấy mật mà ở đây người dân chủ yếu lấy nhộng về làm thức ăn.
Người dân nơi đây chế biến ong khá đơn giản nhưng vẫn giữ được mùi vị riêng biệt vốn có của loại đặc sản núi rừng này. Khi nước sôi, người ta cho ong vào nồi, vặn nhỏ lửa cho đến khi nước sôi lăn tăn là có thể vớt ra để nhộng vừa chín tới, không bị nát. Nhộng ong sẽ được ăn kèm với nước quất, lá lốt, muối ớt và tiêu để tăng thêm hương vị. Nhộng ong là một trong những đặc sản Minh Hóa có mùi vị riêng biệt, vô cùng lạ miệng, níu chân thực khách khắp nơi khi một lần ghé qua nơi đây thưởng thức.
Nếu bạn có dịp đến Quảng Bình du lịch thì đừng quên ghé qua mảnh đất Minh Hóa đầy nghĩa tình, thơ mộng và xinh đẹp này. Đến đây, bạn sẽ được hòa mình vào thiên nhiên, núi rừng và thưởng thức các món đặc sản Minh Hóa để cảm nhận hết sự thanh bình, thư giãn và an yên trong tâm hồn.
